Arti Fam/Marga Minahasa

Arti Fam/Marga Minahasa
A

Abutan : Pembersih

Adam : Tenang

Agou : Anoa

Akai : Penjaga

Aling : Pembawa

Alui : Pelipur lara

Amoi : Teman sekerja

Andu : Tempat bersenang

Anes : Tawakal

Angkouw : Keemasan

Anis : Penghalau

Antou : Nama kembang

Arina : Tiang tengah

Assah : Pembuka jalan

Awondatu : Yang dikehendaki

Awui : Senang


B

Batas : Pemutus

Bella : Pasukan

Bokau : Bibit emas

Bokong : Mengikat

Bolang : Penangkap ikan

Bolung : Perisai

Bororing : Pembuat roreng

Boyoh : Pendamai

Buyung : Penurut


D

Damongilala: Benteng

Damopoli : Jujur dan adil

Dapu : Mematahkan

Datu : Pemimpin

Datumbanua : Kepala Walak

Dayoh : Karunia

Dededaka : Panah lidi hitam

Dendeng : Suara yang terang

Dengah : Hakim

Dewat : Menyeberangi

Dien : Dihiasi

Dimpudus : Cerdik kepalanya

Dipan : Ukuran depa

Dompis : Pekerja baik

Dondo : Prinsip

Dondokambei : Prinsip tetap

Donsu : Jimat penolak

Doodoh : Penggerak

Doringin : Penari

Dotulong : Pahlawan besar

Dumais : Menggenapi

Dumanauw : Pemenang

Dumbi : Didepan

Dungus : Berkedudukan

Dusaw : Pembuka


E

Egam : Menjaga

Egetan : Lonceng kecil

Ekel : Lirikan

Elean : Arah barat

Eman : Dipercaya

Emor : Lengkap

Endei : Dekat

Engka : Pegang

Enoch : Pilihan

Ering : Kurang besar


G

Ganda : Bambu besar

Gerung : Bunga ukiran

Gerungan : Bunga-bunga ukiran

Gigir : Mengikis rata

Gimon : Rupa yang indah

Girot : Pemutus

Goni : Cerdik

Goniwala : Cerdik akal

Gonta : Langkah

Gosal : Timbunan

Gumalag : Menanduk

Gumansing: Pembujuk

Gumion : Pegangan


I

Ilat : Menunggu

Imbar : Yang dibuang

Inarai : Baju jimat

Ingkiriwang : Dari angkasa

Inolatan : Pegang tangan

Intama : Pembawa

Item : Hitam


K

Kaat : Penglihatan

Kaawoan : Mampu kerja

Kaendo : Teman mapalus

Kaeng : Sempit

Kaes : Menyiram

Kainde : Ditakuti

Kairupan : Kekuatan

Kalalo : Amat berani

Kalangi : Dari langit

Kalempou : Mengunjungi

Kalempouw : Kawan baik

Kalengkongan: Tepat berjatuhan

Kalesaran : Pusat segala usaha

Kalici : Mempesona

Kaligis : Sama keluarga

Kalitow : Tertinggi

Kaloh : Sahabat setia

Kalonta : Perisai kayu

Kalumata : Pedang perang

Kamagi : Bunga hias

Kambey : Bunga hias

Kambong : Obor

Kamu : Pegang teguh

Kandio : Amat kecil berarti

Kandou : Bintang pagi

Kapantouw : Pembuat

Kaparang : Pandai mengukir

Kapele : Amat tegas

Kapoh : Pemuja

Kapoyos : Dukun pijat

Karamoy : Penunjuk

Karau : Antara

Karinda : Kawan serumah

Karundeng : Pengusut

Karuyan ; Di kejauhan

Karwur : Subur

Kasenda : Kawan sehidangan

Katopo : Keturunan opo

Katuuk : Pemegang rahasia

Kaunang : Cerdik

Kawatu : Pendirian teguh

Kawengian : Bintang sore

Kawilarang : Diatas terbuka

Kawulusan : Benteng

Kawung : Tersusun keatas

Kawuwung : Berkelebihan

Keincem : Penyimpan rahasia

Kekung : Pedang perisai

Keles : Bayi

Kelung : Perisah

Kembal : Agak lemah

Kembau : Kurang kuat

Kembuan : Sumber

Kenap : Genapkan

Kepel : Penakluk

Kerap : Seiring

Kere : Testa

Kesek : Penuh sesak

Kewas : Tumbuhan

Khodong : Kecil, menentukan

Kilapong : Batu kilat

Kindangen : Yang diberkati

Kirangen : Dimalui

Kiroiyan : Pengembara

Kodongan : Mengecil

Kojongian : Penggeleng kepala

Koleangan : Pemain

Kolibu : Banyak bekerja

Koloday : Saudara lelaki

Koly : Suka kerja

Komaling : Pembawa

Komaling : Penghormat

Kondoi : Lurus kedudukannya

Kontul : Kerja sendiri

Kopalit : Pendamai

Koraah : Suka panas matahari

Korah : Suka panas matahari

Korengkeng : Penakluk

Korompis : Hasil kerja yang baik

Koropitan : Penghukum

Korouw : Perkasa

Korua : Membagi dua

Kotambunan : Penimbun

Kountud : Kerja sendiri

Kowaas : Penggemar barang kuno

Kowonbon : Tahan uji

Kowu : Penempah

Kowulur : Ke gunung

Koyansouw : Pengipas

Kuhu : Menampakkan

Kulit : Kecukupan

Kullit : Cukup

Kumaat : Melihat

Kumaunang : Penyelidik cerdik

Kumayas : Membongkar

Kumendong : Pengumpul tenaga

Kumolontang : Melompat keliling

Kumontoy : Lurus hati

Kupon : Diharapkan

Kusen : Penutup

Kusoi : Cerdik


L

Lala : Berjalan

Lalamentik : Semut api

Lalowang : Perlumba

Lalu : Pendesak

Laluyan : Melintasi

Lambogia : Paras jernih

Lampah : Tak seimbang

Lampus : Tembus

Lanes : Kurang semangat

Langelo : Menapis

Langi : Tinggi

Langitan : Tinggian

Langkai : Dihormati

Languyu : Tanpa tujuan

Lantang : Berharga

Lantu : Penentu

Laoh : Manis

Lapian : Teladan

Lasut : Pemikir cerdas

Legi : Menipis

Legoh : Penelan manis pahit

Lembong : Pembalas budi

Lempas : Kedudukan

Lempou : Kunjungan

Lengkey : Dimuliakan

Lengkoan : Penghalang

Lengkong : Pendidik

Lensun : Diharapkan

Leong : Main

Lepar : Tujuan

Lesar : Halaman

Lewu : Tersendiri

Liando : Penimbang

Limbat : Berganti

Limbong : Ingat budi

Limpele : Penurut

Lincewas : Tumbuhan obat

Lintang : Bunyi-bunyian

Lintong : Pusat persoalan

Liogu : Jernih

Litow : Tinggi

Liu : Bijaksana

Liwe : Air mata

Loho : Perindu

Loing : Pengawas

Lolombulan : Bulan purnama

Lolong : Bulan

Lomboan : Lemparan keatas

Lompoliu : Pengajar

Lonan : Ramah

Londa : Perahu

Londok : Tinggi

Longdong : Penjaga

Lontaan : Pembuka jalan

Lontoh : Tinggi keatas

Losung : Pendesak

Lowai : Bayi lelaki

Lowing : Mengawasi

Ludong : Kepala negeri

Lumanau : Biasa berenang

Lumangkun : Penyimpan rahasia

Lumatau : Berpengetahuan

Lumempouw : Meliwati

Lumenta : Terbit

Lumentut : Bukti

Lumi : Meminggir

Lumingas : Membersihkan

Lumingkewas : Tepat dlm segala hal

Lumintang : Menunggalkan

Luminuut : Berpeluh

Lumoindong : Melindungi

Lumondong : Berlindung

Lumowa : Meliwati

Lumunon : Muka bercahaya

Luntungan : Memiliki jambul

Lutulung : Penolong


M

Maengkom : Penakluk

Maengkong : Mendidik

Mailangkai : Yang ditinggikan

Mailoor : Disenangi

Maindoka : Kecukupan

Mainsouw : Bersaudara 9

Mait : Obat pahit

Makadada : Memuaskan

Makal : Penutup lubang

Makaley : Melindungi/menutup

Makaliwe : Air mata

Makangares : Mengharap

Makaoron : Mengulung musuh

Makarawis : Puncak gunung

Makarawung : Tinggi usaha

Makatuuk : Hidup sentosa

Makawalang : Orang kaya

Makawulur : Dihormati

Makiolol : Selalu ikut

Makisanti : Dengan pedang

Malingkas : Tetap berada

Mamahit : Dukun obat pahit

Mamangkey : Pengangkat

Mamantouw : Penubuat

Mamanua : Pembuka negeri

Mamarimbing : Pemberi kesuburan

Mamba : Ditetapkan

Mambo : Penetapan

Mambu : Pemberi supa

Mamengko : Pemberi teka-teki

Mamentu : Pemberi rasa

Mamesah : Pembuka rahasia

Mamoto : Penjelasan

Mamuaya : Pemberi

Mamuntu : Mencapai puncak

Mamusung : Penangkal

Manalu : Ditingkatkan

Manampiring : Membuat jalan

Manangkod : Menahan musuh

Manapa : Pertanyaan

Manarisip : Membetulkan

Manaroinsong: Sumber air

Manayang : Pergi jauh

Mandagi : Menghiasi bunga

Mandang : Melambung tinggi

Mandey : Pandai

Manebu : Dewa peninjau

Manese : Bertindak dahulu

Mangare : Minta dibujuk

Mangempis : Merendahkan diri

Mangindaan : Tahan uji

Mangkey : Angkat

Mangowal : Pemancung

Mangundap : Berbahaya

Manimporok : Ke puncak

Manopo : Bersama datuk (opo)

Manorek : Mengganggu

Mantik : Meneliti/menulis

Mantiri : Pembuat benda halus

Mantoauw : Nubuat

Manua : Negeri

Manurip : Menyisip

Manus : Taruhan

Mapaliey : Menakuti musuh

Maramis : Menggenapi

Marentek : Tukang besi

Maringka : Berkekuatan

Masie : Tumbuhan obat

Masinambau : Tujuan pasti

Masing : Bergaram

Masoko : Pokok

Matindas : Ramping

Maukar : Menjaga

Mawei : Pembimbing

Maweru : Pembaharu

Mawikere : Teladan

Mawuntu : Kedudukan tinggi

Mekel : Lindungi

Mema : Berbuat

Mende : Pemalu

Mendur : Berguntur

Mengko : Teka-teki

Mentang : Pemutus

Mentu : Rasa

Mesak : Pendesak

Mewengkang : Pembuka jalan

Mewoh : Lemah lembut

Mince : Main

Mincelungan : Main perisai

Minder : Menderu

Mingkid : Pemberi acuan/konsep

Mogot : Penebus

Mokalu : Bersaudara

Mokolensang : Berdiam diri

Mokorimban : Pemberani

Momongan : Pemilik

Momor : Persatuan yang baik

Momuat : Pengurus jamuan

Mondigir : Meratakan

Mondong : Menyembunyikan

Mondoringin : Meratakan jalan

Mondou : Berangkat pagi

Mongi : Kuat kekar

Mongilala : Pengusir musuh

Mongisidi : Saksi dan bukti

Mongkaren : Membongkar

Mongkau : Mencari emas

Mongkol : Mematung

Mongula : Pemohon berkat

Moniaga : Kebesaran

Moninca : Pembuah ramai

Moningka : Penambah tenaga

Moniung : Menangis kecil

Mononimbar : Suka memberi

Mononutu : Pekerja tekun

Montolalu : Pembagi tugas

Montong : Pembawa

Montung : Pengangkat

Motto : Jelas

Muaya : Berani

Mudeng : Berdengung jauh

Mukuan : Mempunyai buku

Mumek : Penyelidik

Mumu : Simpanan cukup

Mundung : Bernaung

Muntu : Gunung

Muntu untu : Gunung bersusun

Muntuan : Ke gunung

Musak : Didesak

Mussu : Penjaga setia


N

Nangka : Diangkat

Nangon : Diangkat

Nangoy : Dipikul

Naray : Jimat

Nayoan : Diberi berkat

Nelwan : Tempat terbang

Nender : Gerakan

Ngala : Dirintangi

Ngangi : Di hati

Ngantung : Ditimbulkan

Ngayouw : Dmajukan

Ngion : Diperoleh


O

Ogi : Goyang

Ogot : Hakimi

Ogotan : Kena dendam

Oleng : Pikulan

Oley : Teladan

Ombeng : Kelebihan

Ombu : Cetakan rupa

Ompi : Tertutuo

Ondang : Pedang

Onsu : Jimat

Opit : Jepitan

Oroh : Perselisihan

Otay : Bertawakal


P

Paat : Pengangkat

Pai : Besar

Paila : Cukup besar

Pakasi : Pemberian

Palangiten : Sinar matahari

Palar : Tapak tangan

Palenewen : Dibenamkan

Palenteng : Peniup

Palilingan : Nasehat baik

Palit : Bekas luka

Panambunan : Timbunan besar

Panda : Pinter

Pandean : Amat pandai

Pandelaki : Pemegang bibit

Pandey : Pinter, pandai

Pandi : Penghancur

Pandong : Tenaga kuat

Pangalila : Berlebihan

Pangau : Jauh kedalam

Pangemanan : Dipercaya

Pangila : Berlebihan

Pangkerego : Suara nyaring

Pangkey : Diangkat

Pantonuwu : Tegas

Pantouw : Penolong bijaksana

Parengkuan : Kepala jimat

Paruntu : Tempat ketinggian

Paseki : Pengikat

Pasla : Tepat tujuan

Pauner : Tengah

Pele : Jimat

Pelengkahu : Emas tulen

Pendang : Pengajar

Pepah : Lemah lembut

Pesik : Pancaran bara

Pesot : Cekatan

Piay : Biasa

Pinangkaan : Tempat yang tinggi

Pinantik : Ditulis

Pinaria : Hubungan erat

Pinontoan : Menunggu

Pioh : Cucu

Piri : Semua satu

Pitong : Memungut

Pitoy : Diikuti

Podung : Dijunjung

Pola : Pengajak

Poli : Tempat suci

Polii : Pelita

Polimpong : Didewakan

Politon : Gembira selalu

Poluakan : Air berkumpul

Pomantouw : Penubuat

Ponamon : Pengasih

Pondaag : Pendamai

Pongayouw : Penghulu perang

Ponggawa : Pemberani

Pongilatan : Berkilat

Pongoh : Berisi padat

Ponosingon : Terbang

Pontoan : Menunggu

Pontoan : Menunggu

Pontoh : Pendek

Pontororing : Bercahaya

Poraweouw : Penunjukan

Porayouw : Perenang

Porong : Tudung kepala

Posumah : Pembagi

Potu : Tekun

Poyouw : Yang diberikan

Pua : Buah

Pungus : Pengawas

Punuh : Orang terdahulu

Purukan : Punya kedudukan

Pusung : Penangkal serangan

Putong : Penyelidik


R

Raintung : Daun bergerigi

Rambi : Bunyi merdu

Rambing : Bunyi suara merdu

Rambitan : Tambahan bunyi

Rampangilei : Kembar bersih

Rampen : Kelebihan

Rampengan : Berkelebihan

Ransun : Bawang

Ranti : Pedang

Rantung : Terapung

Raranta : Naik tangga

Rares : Sehat

Rarun : Sudah tua

Rasu : Penyimpan

Ratag : Terlepas

Ratu : Batu jumat

Ratulangi : Jimat dari langit

Ratumbuisang: Batu berbintik

Ratuwalangaouw: Batu berantai

Ratuwalangon: Batu panjang

Ratuwandang : Batu merah

Rau : Jauh

Rauta : Dewata

Regar : Bebas

Rei : Bebas celaka

Rembang : Burung rawa

Rembet : Berpegang teguh

Rempas : Memasak

Rengku : Tundukan

Rengkuan : Ditunduki

Rengkung : Dihormati

Repi : Pemikir

Retor : Penghalang

Rimper : Potong rata

Rindengan : Bergerigi

Rindengan : Sama-sama

Rindo-rindo : Suara gemuruh

Robot : Lebih

Rogahang : Berkeringat

Rogi : Banyak bicara

Rolangon : Berantai

Rolos : Kepala

Rombot : Dilebihi

Rompas : Penyimpan rahasia

Rompis : Pekerja baik/rukun

Rondo : Lurus

Rondonuwu : Bicara lurus

Rooro : Penggerak

Rori : Dihormati

Rorimpandey : Sempurna

Roring : Kemuliaan

Rorintulus : Cahaya

Rosok : Tepat

Ruaw : Bulan purnama

Ruidengan : Bersama

Rumagit : Menyambar

Rumambi : Membunyikan

Rumampen : Jadi satu

Rumampuk : Memutuskan

Rumayar : Mengibarkan

Rumbay : Tidak perduli

Rumende : Mendekati

Rumengan : Sejaman

Rumenser : Tetesan air

Rumimpunu : Yang dimuka

Rumincap : Berhati baik

Rumokoy : Membangunkan

Rumpesak : Kedudukan

Runturambi : Kehormatan


S

Salangka : Benda persembahan

Salendu : Banyak ide

Sambouw : Bunga kayu

Sambuaga : Bunga kayu cempaka

Sambul : Berlimpah

Sambur : Melimpah

Samola : Membesar

Sangkaeng : Paras kecil

Sangkal : Satu paras

Sarapung : Perkasa

Saraun : Sepintas remaja

Sarayar : Buka jemuran

Sariowan : Pelancong

Sarundayang : Pengiring

Saul : Lengah

Seke : Perorangan

Seko : Sentakan

Sembel : Penuh

Sembung : Bunga

Semeke : Tertawa

Senduk : Senang

Sengke : Guling

Sengkey : Pengguling

Senouw : Cepat

Sepang : Cabang jalan

Sigar : Kaya

Sigarlaki : Kekayaan

Simbar : Terbuang

Simbawa : Banyak kemauan

Sinaulan : Penasehat

Singal : Perintang musuh

Singkoh : Dibatasi

Sinolungan : Memprakarsai

Sirang : Potongan

Siwu : Penghancur musuh

Siwy : Siulan

Solang : Pedang

Somba : Pelindung

Sompi : Penyimpan rahasia

Sompotan : Meluputkan

Sondakh : Pengawas

Soputan : Letusan

Sorongan : Bergeser

Suak : Kepala

Sualang : Karunia

Suatan : Pengharapan

Sumaiku : Panjang idenya

Sumakud : Menewaskan

Sumakul : Menewaskan

Sumangkud : Terikat

Sumanti : Mempergunakan

Sumarandak : Gemerincing

Sumarauw : Pendidik

Sumele : Pembatas

Sumendap : Menyinari

Sumesei : Pengawas

Sumilat : Mengangkat

Sumlang : Main pedang

Sumolang : Memainkan pedang

Sumual : Memiliki kelebihan

Sumuan : Mengesahkan

Sundah : Tidak menetap

Sungkudon : Buah persembahan

Suot : Puas

Supit : Menjepit musuh

Surentu : Banyak bicara

Suwu : Serbu


T

Taas : Kuat

Tairas : Terangkat dari dalam

Talumepa : Berjalan didaratan

Talumewo : Perusak

Tambahani : Senang bersih

Tambalean : Menuju Barat

Tambarici : Dibelakang

Tambariki : Dibelakang

Tambayong : Gemar kekayaan

Tambengi : Amat cepat

Tambingon : Keliling

Tamboto : Menghias kepala

Tambun : Timbun

Tambunan : Timbunan

Tambuntuan : Puncak tinggi

Tambuwun : Menandingi

Tamon : Disayangi

Tampa : Bunga

Tampanatu : Bunga api

Tampanguma : Bunga mekar

Tampemawa : Turun kelembah

Tampemawa : Turun kelembah

Tampenawas : Memotong daun

Tampi : Setia

Tampinongkol: Suka berkelahi

Tandayu : Pemuji

Tangka : Amat tinggi

Tangkere : Teladan

Tangkow : Nyanyian

Tangkudung : Perisai pelindung

Tangkulung : Perisai pelinding

Tanod : Tambu

Tanor : Tambur

Tanos : Teratur

Tarandung : Jalan

Taroreh : Diangkat

Taulu : Dijunjung

Tawas : Penawar mujarab

Tendean : Tempat berpijak

Tengges : Tempat memasak

Tenggor : Menghilang

Tengker : Bergemuruh

Terok : Pedagang keliling

Tidayoh : Senang dihormati

Tiendas : Berkurang

Tikoalu : Penakluk

Tikonuwu : Pandai bicara

Tilaar : Kerinduan

Timbuleng : Pemikul

Timpal : Persekutuan

Tinangon : Terangkat

Tindengen : Pemalu

Tintingon : Melambung

Tirayoh : Senang dihormati

Tiwa : Menaiki puncak

Tiwow : Berniat

Toalu : Didepan

Todar : Bertahan

Togas : Pantang surut

Tololiu : Penghambat

Tombeng : Secepat angin

Tombokan : Berkelebihan

Tombokan : Pemukul akhir

Tompodung : Dijunjung

Tompunu : Membuyarkan musuh

Tongkeles : Percepat

Tooi : Pengikut

Torar : Biasa matahari

Torek : Berkekurangan

Towo : Dari atas

Tuegeh : Tumpukan

Tuera : Perintah

Tulandi : Pemecah batu

Tular : Penasehat

Tulenan : Tetap tolong

Tulung : Pandai menolong

Tulus : Penengah

Tulusan : Menengahi

Tumanduk : Pelindung

Tumangkeng : Merombak

Tumatar : Kebiasaan

Tumbei : Berkat

Tumbelaka : Diberkati

Tumbol : Penopang

Tumbuan : Kaya

Tumembouw : Berteman

Tumengkol : Penahan

Tumewu : Melenyapkan

Tumilaar : Yang dirindukan

Tumilesar : Telentang

Tumimomor : Tempat yang baik

Tumiwa : Ingatan

Tumiwang : Mengingat

Tumober : Hadiah

Tumondo : Tujuan pasti

Tumonggor : Disiapkan

Tumundo : Pembawa terang

Tumurang : Pemberi bibit

Tumuyu : Yang dituju

Tunas : Asli

Tundalangi : Tatapan dari langit

Tungka : Terangkat

Turang : Menopang

Turangan : Berkelebihan

Tuwaidan : Lengkap

Tuyu : Penunjuk

Tuyuwale : Menuju rumah


U

Uguy : Pembawa rejeki

Ukus : Kurang gemuk

Ulaan : Ditakuti

Umbas : Kuat bersih

Umboh : Penolak bahaya

Umpel : Menyenangkan

Undap : Cahaya sinar

Unsulangi : Diatas

Untu : Gunung


W

Waani : Pahlawan

Wagei : Tertarik

Wagiu : Cantik/rupawan

Waha : Bara api

Wahon : Moga-moga

Wakari : Teman serumah

Wala : Cahaya

Walalangi : Cahaya dari langit

Walanda : Cahaya berlalu

Walandouw : Cahaya siang

Walangitan : Cahaya kilat

Walean : Komplek rumah

Walebangko : Rumah besar

Walelang : Rumah tinggi

Waleleng : Rumah tersendiri

Walian : Dukun

Walintukan : Taufan

Waluyan : Lewat

Wanei : Prajurit

Wangania : Buat sekarang

Wangko : Besar

Wantah : Patokan

Wantania : Patokan tetap

Wantasen : Yang jadi patokan

Wariki : Pendidik

Watah : Berani

Watti : Nubut

Watugigir : Batu licin

Watuna : Biji bersih

Watung : Timbul terus

Watupongoh : Teguh

Waturandang : Batu merah

Watuseke : Berani

Wauran : Cabut pilihan

Wawoh : Ketinggian

Wawointama : Cita-cita tinggi

Wawolangi : Di ketinggian

Wawolumaya : Diatas puncak

Waworuntu : Diatas gunung

Weku : Penasehat

Welong : Kurang daya

Welong : Pemikul

Wenas : Penyembuh

Wenur : Persembahan

Weol : Penasehat

Wetik : Berperan

Wilar : Pembuka

Winerungan : Menghiasi

Winokan : Men coba

Woimbon : Bercahaya

Wokas : Penyelidik

Wola : Cahaya

Wondal : Jimat

Wongkar : Membangun

Wonok : Peruntuk

Wonte : Kuat teguh

Wooy : Hujan rahmat

Worang : Kuat ikatan

Worotikan : Pancarana api

Wotulo : Pembersih

Wowilang : Pendorong

Wowor : Obat kesohor

Wuisan : Pengusir

Wuisang : Mengusir

Wulur : Puncak

Wungkana : Gelang jimat

Wungow : Bicara seenaknya

Wuntu : Gunung

Wurangian : Pemarah

Wuwung : Kelebihan

Wuwungan : Diatas atap

Diambil dari berbagai sumber